by Każdego dnia napotykamy na swojej drodze innych ludzi. Każda z osób, z którymi się kontaktujemy ma własne unikalne cechy charakteru, które wpływają na nas. Niektóre z nich mogą mieć pozytywny wpływ, inne, tak jak apodyktyczność działają destrukcyjnie. Czym jednak jest apodyktyczność? Jak się objawia? Jak działa człowiek apodyktyczny i jak reagować na jego zachowania? Przygotowaliśmy krótki artykuł, w którym znajdziesz odpowiedzi na wszystkie te pytania.
Apodyktyczność – czym jest? Definicja
Zacznijmy od wyjaśnienia czym właściwie jest apodyktyczność. Mówiąc najprościej jest to cecha osobowości, która charakteryzuje się nieustępliwością, dominacją i skłonnością do narzucania swojej woli innym osobom. Osoby apodyktyczne często dążą do kontroli nad sytuacją i innymi ludźmi, nie akceptując sprzeciwu lub odmiennych opinii. Ta cecha charakteryzuje się także pewnym rodzajem uporu i często prowadzi do konfliktów interpersonalnych.
Czym charakteryzuje się osoba apodyktyczna?
Istnieje wiele cech, którymi wyróżnia się osoba apodyktyczna. Warto zauważyć, że nie zawsze w przypadku danej jednostki występują wszystkie z nich, jeśli jednak mamy do czynienia z przypadkiem, w którym zauważmy ich sporo możemy stwierdzić, że jest to człowiek apodyktyczny. Przyjrzyjmy się więc nieco bliżej czym wyróżnia się osoba apodyktyczna:
- Chęć dominacji i kontroli: osoby apodyktyczne dążą do bycia w centrum uwagi i kontrolowania sytuacji. Często podejmują decyzje bez konsultacji z innymi i oczekują, że inni będą podążać za ich decyzjami.
- Niechęć do kompromisów: osoby apodyktyczne rzadko ulegają pomysłom lub sugestiom innych osób. Są mało elastyczne i trudno jest im dostosować się do zmieniających się okoliczności.
- Wymaganie posłuszeństwa: Osoby apodyktyczne często oczekują bezwarunkowego posłuszeństwa od innych. Nie tolerują sprzeciwu lub krytyki.
- Brak empatii: To kolejna cecha charakteryzująca osoby apodyktyczne. Rzadko przejmują się uczuciami innych i nie potrafią zrozumieć punktu widzenia drugiej osoby. Nie odczuwają współczucia, nie skupiają się na emocjach innych.
- Upór i nieustępliwość: Osoby apodyktyczne rzadko zmieniają swoje zdanie. Są uparte i trudno jest je przekonać do innych punktów widzenia.
- Przejmowanie prowadzenia rozmowy: Osoby apodyktyczne często kontrolują przebieg rozmów i nie dopuszczają do swobodnej wymiany opinii. Mogą być skłonne przerywać innym oraz narzucanie swojego zdania
- Działania bez konsultacji: Również w sprawach dotyczących innych osób.Osoby apodyktyczne często podejmują decyzje i działania bez wcześniejszej konsultacji z innymi. To może prowadzić do frustracji i konfliktów w grupach i zespołach.
Widząc te cechy możemy jasno stwierdzić, że relacja z osobą apodyktyczną, zarówno prywatne, jak i zawodowe może być trudne i pełne sytuacji stresowych oraz konfliktów. Nic więc dziwnego, że wiele osób stara się unikać kontaktów z takimi osobami. Inne z kolei starają się jak najbardziej im podporządkować, co niestety również nie jest dobrym rozwiązaniem.
Jak radzić sobie z apodyktyczną osobą?
Co więc robić jeśli jesteśmy zmuszeni do kontaktu z osobą apodyktyczną? Radzenie sobie w kontaktach z nią może stanowić wyzwanie, niemniej jednak istnieje kilka sposobów, by relacja taka stała się dla nas łatwiejsza. Kluczowe znaczenie ma zachowanie spokoju. W kontaktach z osobą apodyktyczną nie możemy pozwolić sobie na eskalowanie emocji. Wówczas osoba ta będzie bowiem jeszcze bardziej zamknięta na jakiekolwiek próby dojścia do porozumienia. Kluczowe znaczenie ma zrozumienie, że osoby apodyktyczne często wykazują dominujące i nieustępliwe zachowania ze względu na swoje własne lęki, brak pewności siebie lub potrzebę kontroli. Z tego powodu warto podejść do nich z empatią, próbując zrozumieć źródło ich zachowań. Otwartość i umiejętność słuchania mogą pomóc nam w kontaktach z osobą apodyktyczną oraz zrozumieć przyczyny jej zachowania. Jednocześnie jednak warto pamiętać, że empatia nie oznacza całkowitej uległości, pozwolenia na “wchodzenie” sobie na głowę. Wprost przeciwnie. Jeśli chcemy ułożyć poprawne kontakty z osobą apodyktyczną powinniśmy być w stanie jasno wyznaczyć granice i wskazać na jakie zachowania nie ma naszej zgody. Jednocześnie warto dążyć do kompromisu poszukując obszarów, w których można osiągnąć wspólny cel lub rozwiązanie, które zadowoli obie strony.
Apodyktyczny mąż lub żona – jak sobie poradzić?
O ile apodyktyczny szef czy kolega z pracy może być dla nas osobą, z którą nie czujemy się komfortowo jednak nie ma ona większego wpływu na nasze życie, o tyle związek z osobą apodyktyczną może być naprawdę trudnym doświadczeniem. Często zdarza się tak, że człowiek apodyktyczny dobrze maskuje swoje cechy charakteru na początku związku i ujawniają się one np. dopiero w małżeństwie. Orientujemy się wówczas, że nasz mąż lub żona jest osobą, która narzuca nam swoje zdanie, zabrania nam niektórych rzeczy takich jak wyjście ze znajomymi czy podjęcie pracy po narodzinach dziecka. Co więcej, apodyktyczny partner może również posuwać się nawet do agresji. Jak radzić sobie w takim przypadku?
Podstawowe zasady są takie same – warto zachować spokój, wyraźnie zaznaczać swoje granice oraz starać się zrozumieć drugą osobę. Warto głośno mówić o tym, że czujemy się źle z zachowaniem partnera oraz proponować rozwiązania tej sytuacji. Jest ich naprawdę sporo. Przede wszystkim osoba apodyktyczna może sama nad sobą pracować poprzez obserwowanie swoich poczynań i wprowadzenie drobnych zmian takich jak pójście na kompromis, poproszenie o pomoc czy zdanie się na kogoś innego. Czasem jednak zdarza się tak, że sytuacja w małżeństwie z apodyktyczną osobą jest tak trudna, że samodzielne próby rozwiązania problemów nie są efektywne. W takim przypadku warto zdecydować się na pomoc specjalisty i zdecydować się na mediację lub terapię małżeńską.
Apodyktyczny ojciec lub matka – jak sobie poradzić?
Kolejną trudną sytuacją, z jaką może przyjść nam się zmierzyć jest apodyktyczność rodzica. Osoby takie są bardzo władcze i dominujące. Często wpływają na decyzje życiowe swoich dzieci dotyczące np. edukacji czy zawieranych przyjaźni czy związków. Co możemy zrobić w sytuacji gdy zauważymy, że nasz rodzic jest apodyktyczny? Wiele zależy oczywiście od wieku dziecka, niemniej jednak podstawą jest zawsze wyznaczenie swoich granic i zaznaczenie obszarów, na które rodzic nie powinien i nie ma wpływu. Jednocześnie warto podejść do niego z empatią, wyrazić zrozumienie dla tego, że jego zachowanie może wynikać z troski o swoje dziecko. Niemniej jednak nie warto ustępować lub dążyć do kompromisu, który zadowoli obie strony. W przypadku gdy jestesmy dorośli a apodyktyczne zachowanie rodzica nie zmienia się mimo naszych prób warto rozważyć ograniczenie lub całkowite zerwanie kontaktu. Odcięcie się od osób, które ranią nas swoim zachowaniem bywa trudne, czasem jest jednak jedynym sposobem na to, by uwolnić się od wpływu osoby apodyktycznej.
Apodyktyczne dziecko – co robić?
Apodyktyczność jest cechą osobowości, która może dotyczyć nie tylko osób dorosłych ale również dzieci. Rodzice zauważając, że ich pociecha nie znosi sprzeciwu i bardzo często zachowuje się w sposób dominujący, który może ranić innych często nie wiedzą co robić. Tymczasem w przypadku apodyktycznego dziecka mamy sporo możliwości na zmianę jego zachowań. Przede wszystkim musimy pamiętać o tym, że niczego nie “załatwimy” krzycząc. Apodyktyczne dzieci potrzebują spokoju, zrozumienia swoich potrzeb oraz tłumaczenia dlaczego nie powinny zachowywać się w dany sposób. Warto upewnić dziecko, że rozumiemy jego uczucia, jednocześnie podkreślając, że nie stoją one wyżej niż emocje i uczucia innych ludzi. Należy unikać również kar, nakazów i zakazów. Zamiast tego skupiać się na rozmowie z dzieckiem i tłumaczeniu w jaki sposób powinno zachowywać się w określonych sytuacjach. Podejście do dziecka, które jest pełne zrozumienia, spokoju oraz jasnego wytyczania granic przynosi bardzo dobre efekty.
Podsumowując, apodyktyczność to cecha, która może znacząco utrudnić prawidłowe kontakty społeczne czy rodzinne. Niemniej jednak osoby, które wykazują zachowania związane z taką osobowością mogą skutecznie nad sobą pracować i nauczyć się jak nie narzucać innym swojego punktu widzenia.
Doświadczona psycholożka i redaktorka działu „Psyche”.
