by Przy analizowaniu spraw związanych z kanonicznymi procesami małżeńskimi, czyli sprawami rozpatrywanymi przez sądy kościelne w celu ustalenia ważności sakramentalnego małżeństwa, często pojawia się termin „adwokat kościelny”. Jest to synonim dla prawnika kanonicznego, osoby odgrywającej istotną rolę w postępowaniach przed sądami kościelnymi. Niniejszy artykuł powstał we współpracy z kancelarią kanoniczną Salomon z Łodzi, która świadczy usługi w tym zakresie. Więcej informacji na ten temat można znaleźć na stronie: https://www.adwokatkoscielny.pl/.
Kim jest adwokat kościelny?
Adwokatem kościelnym może być zarówno osoba świecka, jak i duchowna, która może uczestniczyć w procesie kanonicznym. Zadaniem adwokata kościelnego jest udzielanie wsparcia i/lub reprezentowanie stron w postępowaniu kanonicznym. Oznacza to, że chociaż nie jest bezpośrednio zaangażowany w ocenę ważności małżeństwa kościelnego, adwokat kościelny może brać udział w postępowaniu, pod warunkiem spełnienia określonych wymagań wynikających z prawa kanonicznego. Udzielanie pomocy prawnej stronie postępowania przed sądem kościelnym jest jej prawem, mającym na celu zapewnienie obrony w procesie zgodnie z właściwymi przepisami prawa kanonicznego.
Jakie są wymogi stawiane przed adwokatem kościelnym?
Zgodnie z przepisami Kodeksu Prawa Kanonicznego z 1983 roku, adwokat kościelny powinien spełniać następujące wymogi:
- Posiadać odpowiednie wykształcenie, czyli tytuł licencjata kościelnego (wyższy stopień naukowy niż magister) lub tytuł doktora prawa kanonicznego, a także posiadać biegłą znajomość prawa kanonicznego.
- Być katolikiem (wyjątkiem jest sytuacja, gdy adwokat, który nie jest katolikiem, otrzyma zgodę biskupa diecezjalnego na pełnienie funkcji adwokata kościelnego).
- Być pełnoletnim i cieszyć się nienaruszoną reputacją.
- Być zatwierdzonym przez biskupa diecezjalnego i wpisanym na listę adwokatów działających przy danym sądzie diecezjalnym lub mieć możliwość występowania przed tym sądem w konkretnej sprawie (zatwierdzenie szczególne przez biskupa diecezjalnego).
Wymienione wyżej wymogi wskazują, że adwokat kościelny różni się znacząco od adwokata świeckiego. Nie każdy adwokat, który reprezentuje strony przed sądami cywilnymi, posiada kompetencje do występowania przed trybunałami kościelnymi w sprawach dotyczących stwierdzenia nieważności małżeństwa sakramentalnego. Dlatego nie należy mylić tych dwóch zawodów. Oczywiście istnieją przypadki adwokatów świeckich, którzy pełnią również funkcję adwokatów kościelnych.
W czym adwokat kościelny może pomóc?
W najprostszym ujęciu, adwokat kościelny zajmuje się reprezentacją strony w procesie przed sądem kościelnym. Warto jednak podkreślić, że szczegółowe zadania prawnika kanonicznego zależą od decyzji klienta, który zwraca się po pomoc do adwokata.
Często osoba, która chce wszcząć proces kanoniczny, poszukuje jedynie porady adwokata kościelnego przed złożeniem pozwu. Pozwolenie to formalnie rozpoczyna postępowanie przed sądem kościelnym. Tego rodzaju działanie wynika z potrzeby uzyskania odpowiedzi na konkretne pytania lub rozwiania wątpliwości. Często też zdarza się, że osoba zwracająca się do adwokata prosi o sporządzenie pozwu lub odpowiedzi na pozwu, w zależności od tego, czy jest powodem czy pozwana w danym procesie. Prawo kanoniczne nie wymaga, aby adwokaci kościelni obowiązkowo brali udział w procesach o stwierdzenie nieważności małżeństwa sakramentalnego. Obowiązek ten dotyczy tylko określonych spraw rozpatrywanych przez trybunały kościelne, inne niż postępowania o stwierdzenie nieważności małżeństwa. Decyzja strony dotycząca skorzystania z usług adwokata kościelnego oznacza, że adwokat będzie odpowiedzialny za sporządzanie różnego rodzaju wniosków, pism obronnych i odpowiedzi na korespondencję ze strony sądu kościelnego.
Do zadań adwokata kościelnego należy również zbieranie i przedstawianie sądowi materiałów dowodowych istotnych dla podniesionych w pozwie kwestii uzasadniających twierdzenie strony, że jej małżeństwo zostało zawarte nieważnie. Adwokat pełni również rolę łącznika pomiędzy stroną a sądem kościelnym. Dodatkowo, do obowiązków adwokata kościelnego może należeć składanie środków odwoławczych od wyroków w terminach przewidzianych.
